Часть 1 (Лудмаш)
Лудын лекса, руш йылмышке кусарыза. Заданий-влакым ыштыза.
Ковамлан 76 ий. Тудын 5 икшывыже, 11 уныкаже да 2 кугезе уныкаже уло. Кызыт ковам шкет ила гынат, ме тудлан эре полшена. Мый кажне каныш кечын тудын дек коштам, вӱдым нумалам, пум пӧртыш пуртем. Ковам мыйым мелна дене сийла, кампеткым але шоколадым налеш. Коктын чайым йӱына, тиде жапыште ковам эре йодеш: «Кузе илет, уныкам?»
Кузе илем? Илем да илем. Кажне кечын школыш коштам. Мый ковамлан школ нерген, ешна нерген каласкалем. Ковам тунеммаш нерген поснак колышташ йӧрата. Тудо ойла: «Ме йӧршын вес семын тунемынна». Конешне вес семын! Ковамын школыш коштмо годым ручка лийын огыл, чернила дене тетрадьыш возеныт. Кугу Ачамланде сар жапыште кагазшат лийын огыл, садлан газетыште печатлыме корно коклаште возгаленыт. Ончыч партшат вес тӱрлӧ лийын. Компьютер гын йӧршеш лийын огыл!
Ковамлан компьютер, Интернет, интерактивный класс о‰а нерген каласкалем. Мый уроклан презентацийым ышташ йӧратем. Умылтарем, мо тыгай ЕГЭ, факультатив. Ковам колыштеш-колыштеш да каласа: «Тунем, уныкам, тунем – кугу айдеме лият». Шукыж годым ковам калыкмутым ешара: «Тунемде, йыдалымат ышташ ок лий».
1. Текстлан энертен умылтарыза.
Кажне каныш кечын; мелна дене сийла; школ нерген каласкалем; йӧршын вес семын; ковамын школыш коштмо годым; йӧршеш лийын огыл; Кугу Авамланде сар; вес тӱрлӧ; шукыж годым.
Тергыза: каждый выходной, угощает блинами, рассказываю о школе, совсем по-другому, когда бабушка ходила в школу, совсем не было, Великая Отечественная война, другие, в большинстве случаев.
2. Текстлан энертен вашештыза.
– Коватлан мыняр ий?
– Тудын мыняр икшывыже да уныкаже? Кугезе уныкаже уло мо?
– Тудо кӧ дене ила?
– Коват могай жапыште тунемын?
3. Текстыште могай калыкмут уло? Тудым кузе умыледа?
4. Марий калыкмут-влакым лудын лекса. Умылтарыза.
Тунемаш шонышым пӱрымаш вӱден на‰гая, шала-вула е‰ым шӱдырен на‰гая.
Тунемде, йыдалымат ышташ ок лий
Тунемде, пасу капкамат эрташ ок лий.
Тунемдыме е‰ сокыр чыве дене иктак.
Тунеммаш – паша, паша – тунеммаш.
Тунеммаште – вий.
Тунемше е‰ ончык кая.
Волгыдо илыш – тунеммаште.
Ик тунемше кок тунемдымым шога.
Шуко илыше огыл, шуко тунемше шуко пала.
Калыкмутым умылтарымашым марла лудын кертыда: https://drive.google.com/file/d/0B8J3HqxXbH7NRGdzS2N1bjhvdDQ/view