Часть 2 (Говорение)
Ситуацийлан келшыше калыкмутым кычал му.
а) Мишук шке шӱрым кочкаш шолта. Каструльыш вӱдым темыш да тулыш шындыш. Вара шона, вӱдыш мом пышташ? Мом ондак пышташ, а мом варарак? Ок пале улмаш. Мом ышташ? Кузе лияш? Шоныш-шоныш, вуйым удыркалыш-удыркалыш, вара полко гыч рецепт книгам нале. Туштыжо иктаж коло наре шӱр рецепт уло! Мишук рецепт-влакым лудо, иктым ойырен нале да книга почеш шӱрым шолтыш.
б) Марина таче школыш эрденак кайыш: урок деч ончыч рефератым туныктышылан ончыкташ кӱлеш. Таче Маринан 6 урок да факультатив уло. Факультатив деч вара тудо библиотекыш каяш шона: тушто историйлан ямдылалташ тӱ‰алеш. Марина тыге ойла: «Сайын тунемаш шонет гын, шуко тыршаш кӱлеш». Садлан Маринан яра жапше йӧршын уке: эре иктаж-мом кычалеш, лудеш, шонкала.
в) Ольош ден Мику 5 классыште тунемыт. Коктын задачым пеш решатлат. Тыгат тӧчат, тугат тӧчат – нимо ок лек! Ольошын 7 классыште тунемше Йыван изаже тольо да йодо: «Мом ыштеда?» Рвезе-влак вашештат: «Задачым решатлена, но нимо ок лек». Йыван задачым сайын лудын лекте да каласыш: «Тиде задачыже неле огыл. Урокышто туныктышым колышташ кӱлеш ыле».
Ик калыкмутлан келшыше ситуацийым шке чо‰ыза.
Мутерлан энертен, текстым умылен лудса. Могай ой дене келшеда, каласыда.
почеш кодшо – отстающий
алмашташ ямдылалтына – готовимся заменить
вашталташ (2) – изменить
ӱшанле э‰ертыш – надежная опороа
илышыш шы‰дараш (2) – воплотить в жизнь
шинчымашлан э‰ертыш – опора знаниям
кызытсе жаплан келшыше – современный
келге шинчымаш – глубокие знания
тунем кертам – смогу учиться
рашыжак ом пале – точно не знаю
шонен пыштышым - задумал
Мый тений индешымше классым тунем пытарышым. Эн ондак шонышым: «Куш тунемаш каяш?» Изам гай техникумышко каяш але 10-шо классыш толаш? Ке‰ежым экзамен деч вара школ директор мемнам погыш да тыге каласыш:
- Йоча-влак, тендан ончылно кызыт кугу корно. Кӧ лияш шонеда? Шонымашдам илышыш шы‰дараш манын, ямде улыда мо? Кызытсе жаплан келшыше профессийым налаш манын, келге шинчымаш кӱлеш. Мемнан школышто шинчымашлан э‰ертышым факультатив, вузлан ямдылалтмаш пуат. Но эн чотшо шке тунемаш тыршышаш улыда.
Мыят келшем, шке тунемаш тыршаш кӱлеш. Але рашыжак ом пале, кӧ лияш, садлан 10-шо да 11-ше классыште тунемаш шонен пыштышым. Школышто келге шинчымашым налам гын, кызытсе жаплан келшыше профессийлан тунем кертам.
Ынде мый кажне кечын шочмо школышкем коштам. Мыйын семын пеле утла класс ыштен, садлан кызытат пырля улына, класс вуйлатышынат вашталтын огыл.