Часть 1.
ЧТЕНИЕ (Лудмаш)
Прочитайте текст, переведите его на русский язык. Выполните задания А – Б.
Кайык-влак шыжым.
Воштончыш гай вӱдӱмбалне кугылудын ийын коштмыжым ужаш лиеш. Ынде нуно мемнан деч кайышаш велеш кугу тӱшкашке погынат. А кӱшнӧ турня-влак, шӱлыкан йӱкыштым пуэн, шокшо верлаш вашкат. Кожерлаште ныжылгын-ныжылгын музо-влак йӱкланат. Кӱдыриге-влак кушкын шуынытат, авашт деч ойырленыт.
Игече койын юалга. Йӱдвелне чотрак йӱштӧ лийын. Тушеч кайыккомбо, турня да молат мемнан верла гыч эртен каят. Тӱрлӧ кайык тӱшка икте почеш весе чоҥештен кая. Карш гына ок чоҥеште. Тудо телым эртарыме верыш йолын куржеш. Лач эҥерлам да теҥызым гына чоҥештен вонча.
Сентябрь кыдалне мемнан деч вырляҥге, пембе, кеде-влак каят. Нунын дене пырля кайыкын эн осал тушманже – варашат – каяш тарвана.
Телылан мемнан деч кайыше кайык-влак веле огыл, а тыш илаш толшо кайыкат уло. Тиде тундрышто кеҥежым эртарыше «рюм» манме турий, ӧрш да тулеч молат.
Сентябрь пытышаш дене кожерлаш важыкнер-влак толыт. Нуно мемнан кундемысе важыкнер тӱшка дене ушнат.
Словарь (мутер):
Кугылудо – кряква
Турня-влак – журавли
Музо – глухарь
Кӱдыр – тетерев
Кайыккомбо – дикие гуси
Карш – коростель
Вырляҥге – трясогузка
Пембе – зяблик
Кеде-влак – горлинки
Вараш – ястреб
Турий – жаворонок
Ӧрш – снегирь
Задания по тексту:
А. Ответьте на вопросы теста и выберите правильный ответ:
1. Кожерлаште ныжылгын-ныжылгын могай кайык-влак йӱкланат?
а) музо-влак б) сузо-влак в) шиште-влак
2. Могай кайык телым эртарыме верыш йолын куржеш?
а) вараш б) карш в) кеде
3. Могай тылзе кыдалне мемнан деч вырляҥге, пембе, кеде-влак каят?
а) сентябрь б) октябрь в) ноябрь
4. Кайыкын эн осал тушманже.
а) кӱдыр б) турня в) вараш
Чын вашмут: 1) а 2) б 3) а 4) в
Б. Найдите соответствующие предложения в тексте:
1. Перед тем, как от нас улететь, они собираются в большие стаи.
2. На улице становится прохладно.
3. Только коростель не улетает.
4. На зиму птицы от нас не только улетают, но и прилетают к нам.
5. В середине сентября от нас улетают трясогузки, зяблики и горлинки.