Часть 1.
ЧТЕНИЕ (Лудмаш)
Прочитайте текст, переведите на русский язык. Выполните задания А–В
Шыже пÿртÿс
Шыже мемнан кундемыш сентябрьыште толеш. Куэр ден пистер шöртньö тÿсым налыт, пызле ден шопке лышташ ал чия ден чевергат. Лышташ велеш. Шыже тÿҥалтыште шокшо игече шога. Вара покшым вочмо жап толеш. Сентябрь мучаште южын температуржо палынак вола. Кавам чÿчкыдын йÿр пыл петыра, шыжа йÿр нойыде шÿведа. Кече шуэн ончалеш. Кече койын кÿчыкемеш, а йÿд кужемеш. 23 сентябрьыште йÿд ден кече кужыт икгай лийыт.
Ноябрь тÿҥалтыште юж температур нуль деч ÿлык вола, жапын-жапын ош лум пырче-влак лыве гай пöрдын волат. Лум кужун ок кий, шула веле. Тÿнö йÿштырак да пыланрак лиеш, ер ден эҥер-влак ий дене леведалтыт. Ноябрьын кокымшо пелыштыже лум йöршынлан возеш, да теле озаланаш тÿҥалеш.
Шыже толмек, кеҥежым сылне деч сылнын мурышо кайык-влак шокшо верыш тарванат. Эн ондак мемнам сергайык, вараксим, шÿшпык, ÿжÿвÿр, куку кодат, а октябрь тÿҥалтыште – шырчык, пембе, турий, шемгорак.
Шыжым пасулаште паша шолеш – пареҥгым, пакчасаскам луктыт. Садыште вара шушо олма, облепихе, шем пызлыгичке шуыт.
Словарь (мутер):
Ал – алый
Чÿчкыдын – часто
Шыжа – очень мелкий дождь, изморось
Йÿр нойыде шÿведа – перен. без устали накрапывает дождь
Леведалтыт – покрываются
Озаланаш тÿҥалеш – начинает хозяйничать, господствовать
Сергайык – стриж
Ӱжÿвÿр – иволга
Пембе – зяблик
Задания к тексту:
А. Найдите в тексте.
1) В начале осени стоит теплая погода.
2) В конце сентября температура воздуха заметно снижается.
3) Солнце светит реже.
4) Дни становятся короткими, а ночи длинными.
5) В начале ноября температура воздуха опускается до ниже нуля, время от времени падают белые снежинки, как бабочки.
6) С приходом осени, птицы улетают в теплые края.
7) Осенью на полях кипит работа – убирают картошку, овощи.
Б. Составь предложения про осень. Для этого правильно подберите слова.
https://learningapps.org/watch?v=pc8vr2mc523
В. Исправьте ошибки. Чын але чын огыл, вашмутым пуыза.
1) Шыже мемнан кундемыш августышто толеш.
2) Куэр ден пистер йошкар тÿсым налыт.
3) Пызле ден шопке лышташ кÿрен чия ден чевергат.
4) Шыже тÿҥалтыште юалге игече шога.
5) Кече койын кÿчыкемеш, а йÿд кужемеш.
6) Ноябрь мучаште теле озаланаш тÿҥалеш.
7) Шыжым кайык-влак шокшо верыш тарванат.
8) Пасулаште пареҥгым, пакчасаскам огыт лук.