Часть 1. Чтение (Лыдмаш).
Прочитайте текст, выполните задания А1 – А3.
Кырык сир! Махань нӹжгӓ шамаквлӓ… А тӹнг халажы – Цикмӓ. Европын сек кого ӓнгӹржӹ, Йыл, Кырык сирнӓ доно цат кӹлдӓлтӹн. Мӓмнӓн ӹлӹмӹ вӓрнӓ Йылын вургымла сирӹштӹ вӓрлӓнӓ.
Лачокат, анжалда йӹрвӓш: махань цевер туан вел! Ыжар шӹргӹ, сола вуй гӹц тӹнгӓлӹн, косир лентӓлӓ мӹндӹркӹ – мӹндӹркӹ шыпшылтеш. Тенгеок шӹргӹштӹшӹ сакой йиш йӓнӹм, кекӹм ужаш лиэш. Кӓнгӹжӹм понгым, сакой кӹцкӹвлӓм погаш сусунок кыргыжталына. Кымда алыкышты цевер гӹцӓт цевер пеледӹшвлӓ йӓнгӹм сусуэмдӓт.
Кырык сирӹштӹшӹ пӓшӓ мастар халык ӹшке пӓлӹмӓшӹжӹ, вижӹ, мастарлыкшы доно туан кымдемжӹм цеверемдӓ, олмыктара. Ныр пӓшӓмӓт улы кымылын ӹштӓ: ир шошым гӹц тӹнгӓлӹн, ӱштӹ шӹжӹ якте со нырышты, вуй лӱктӓлде, кыткы гань труя. Кырык сирнӓм лӹмлештӓрӹшӹ мырызывлӓ Зинаида Игнатьева, Маргарита Широбокова, Сергей Коротков, Валентина Костюнина семӹм келӹштӓрӹшӹ Александр Сосновын, Македон Атласкинӹн, Софья Метелкинан мырывлӓштӹм йонгалтарат.
Кӓрш мастарвлӓ логӹц иктӹжӹ Фаина Эшмякова ылеш, шӹмлӹзӹвлӓ логӹц – Лидия Петровна Васикова.
Тенгеок Зосим Лаврентьевӹн, Измаил Ефимовын, Сергей дӓ Вениамин Алдушкинвлӓн рисуйымы картинвлӓштӹ йӓнгӹм сусуэмдӓт.
Кырык мары мӱлӓндӹнӓ поэт – писательвлӓ донат паян. И.Горныйын, Е. Першуткинӹн, Н.Егоровын, Г.Матюковскийӹн, Л.Калиновын лыдышвлӓштӹм изижӓт дӓ когожат кымыл доно лыдыт.
Кӓнгӹж йӹде Кырык сир мӱлӓндӹн цевержӹ, пайдажы, лӹмлӹ Аламнер кырыкшы, Цикмӓ халашты вӓрлӓнӹшӹ В.И.Романов лӹмӓн виш пӹлгом лӹвӓлнӹшӹ этнографический музей, Салымсолашты ылшы Н.В.Игнатьев лӹмӓн краеведческий музей дӓ вес достопримечательностьвлӓ доно пӓлӹмӹ лиӓш вес кымдемвлӓ гӹцӓт туриствлӓм ӱжӹнӓ. Ӹшкӹмнӓн шачмы вӓрнӓм сек когон яратенӓ дӓ анзыкылажы тӹдӹн ӹнян ӹдӹр – ӹрвезӹвлӓжӹ лиӓш шаненӓ..
Статьям Виловат школын 4 б классышты тыменьшӹ
Сорокин Олег сирен.
Запомните слова и выражения:
Цикмӓ – Козьмодемьянск;
Йӓн – дикое животное;
Вургымла- правый;
Ви – сила;
Шӹмлӹзӹ – учёный;
Кымдем – край.
А1. Переведите текст на русский язык, используя горномарийско – русский переводчик по ссылке https://travel.bbf.ru/translate/russian/hill_mari/
А2. Ответьте на вопросы:
- Кырык мары район Йылын махань сирӹштӹжӹ вӓрлӓнӓ?
- Кырык сирӹн тӹнг халажым келесӹдӓ.
- Текстӹштӹ Цикмӓ халашты вӓрлӓнӹшӹ махань музей гишӓн попалтеш?
- Шӹргӹ ма доно паян?
- Сцены гӹц махань мырызывлӓн юкышты йонгалтеш?
- Махань поэт дон писательвлӓн сирӹмӹ произведенивлӓштӹм улы кымыл доно лыдына?
А 3. В тексте найдите информацию об известных людях района и выполните упражнение «Кырык мары халыкын лӹмлӹ эдемвлӓжы» по ссылке https://learningapps.org/display?v=paxibmf4a19
А 4. Выразительно прочитайте текст гимна Горномарийского района
Кырык сирем – шачмы вӓрем
Шамакшы Ник. Егоровын, семжӹ Ал.Сосновын
Кырык сирем – шачмы вӓрем
Цеверемдӓ кловой Йыл.
Йылнан кловой вӹдшӹм анжен,
Кловой сӹнзӓн линнӓ мӓ.
Кырык сирем – шачмы вӓрем
Сӹлнештӓрӓ кӓршӹн сем.
Кӓршӹн йӹнгӹл юкшым колышт,
Сек хытырвлӓ линнӓ мӓ.
Кырык сирем – шачмы вӓрем
Олмыктара халыкем.
Пӓшӓ мастар ылмы доно
Пиш цӓшӓнвлӓ линнӓ мӓ.
Ознакомьтесь с символикой района по ссылкам:
https://ru.wikipedia.org/wiki/Флаг_Горномарийского_района
https://ru.wikipedia.org/wiki/Герб_Горномарийского_района