Часть 1.
Чтение (Лудмаш)
1. Прочитайте текст, переведите на русский язык, используя марийско-русский словарь по ссылке http://dict.komikyv.ru/index.php/index/8.xhtml. Выполните задания:
Маскасола кундем, Медведево район (рушла Медведевский район), Маскасола сынан посёлко.
Медведево район Марий Эл республикын йудвел-касвел ужашыштыже верланен. Пошкудо район-влак: йудвелыште-Оршанке район, касвелыште Килемар район, эрвелыште-Советский район, кечывалвелыште Звенигово район дене чекла. Районын кумдыкшо 280 тужем гектарым айла. Районын рудыжлан Медведево поселко шотлалтеш. Маскасола кундемлан негызым теле тылзын 1943 ийыште пуымо.
Маскасола ола сынан посёлко Йошкар-Ола деч 8 меҥге тораште верланен, чынжым Йошкар-Ола деч чот огешат ойыралт, эркын-эркын ола дене ушалтеш.
Кундемыш 2 ола шотан илем пура (Медведевский да Краснооктябрьский), 19 ял шотан илем (Азановское, Азяковское, Ежовское, Знаменское, Кузнецовское, Кундышское, Куярское, Люльпанское, Нужъяльское, Нурминское, Пекшиксолинское, Пижменское, Русско-Кукморское, Руэмское, Сенькинское, Сидоровское, Туршинское, Шойбулакское да Юбилейное). Чылажге кундемыште 160 илмывер уло.
Кундемыште Изи Какшан да Кугу Какшан эҥер-влак йогат, тыгак 26 изи эҥер, 16 ер, 32 пӱя, 66 куп уло. Тыгакак Йошкар-Олан икмыняр микрорайонышкыжо вӱдым мландейымалсе вӱдхранилище гыч колтат.
194788 гектарыште Маскасола кундемыште чодыра кушкеш. Чодыралаште 46 тӱрлӧ янлык, 150 тӱрлӧ кайык уло. «Устье-Кундышский» лӱман заказник 20 идым 1968 ий гыч пашам ышта. Тушто промысловый кайыкым да янлыкым оролат. «Большая Кокшага» лӱман заповедникыште 1993 ий гыч шуэн вашлиялтше да пыташ тӱҥалше кушкыл-влак аралалтыт.
Шорыкйол 2010 ийысе шотлымаш почеш кундемыште 68 066 еҥ ила, нунын коклаште олалаште — 21 644 еҥ, яллаште 46 422 — еҥ. Калык-влак коклаште тӱҥ шотышто руш да марий -влак илат.
Медведево район ялозанлыкше дене ойыртымалтеш. Кундемыште «Шойбулакский» кугу шыл предприятий пашам ышта. «Марийское» лӱман чыве фабрикын продукцийжым вес регионлаште кумдан палат.
Эн шерге поянлыкше – тиде калык. Драматург Н.М. Арбан, поэт Макс Майн, писатель В.С. Юксерн кумдан палыме улыт. Медведево кундемыште кумдан палыме композитор К.А.Смирнов шочын.
В.С.Архипов, А.П.Шумелев, М.Н.Логинов нине кум Совет Cоюз герой-влак дене тиде кундем чаплана.
Слова и выражения к тексту:
Маскасола - Медведево
ола сынан посёлко - поселок городского типа
негызым пуаш – дать основу
илем - поселение
илмывер - населенный пункт
пӱя – пруд, плотина
идым - август
шорыкйол – январь
А. Ответьте на вопросы.
1). Медведево район кушто верланен?
2). Район могай кундем дене чекла?
3). Маскасола кунам негызым налын?
4). Медведево районышто мыняр еҥ ила?
5). Медведево кундем могай пӱртӱс поянлык дене кугешна?
6). Медведево кундемым кӧ чапландара?
Б. Расположите разрозненные пункты плана в соответствии с содержанием
1). Кундемын илемже-влак.
2). Медведево районын веранымыже.
3). Медведево калык кугешна.
4). Пӱртӱс поянлык.
5). Медведево кундемын пошкудыжо-влак.
6).Пытартыш шотлымаш почеш районышто илыше еҥ- влак.
Дополнительный материал для чтения о Медведевском районе:
http://mari-arslan.ru/ru/node/1517