I. Колыштын (лудын) умылымаш.
1. Прочитайте текст и выполните задания А-Г.
™ярня
Марий калыкын т¢рлº пайремже уло. Кажне идалык жап шке пайремже дене ойыртемалтеш. Телым марий калык Шорыкйолым да ™ярням пайремлен. ™ярня жап шорыкйол деч вара 6-7 арня гыч, пургыж тылзын мучашыже да март тылзын т¢‰алтышыжлан толын. Тудым ик але кок арня пайремленыт: икымше арня – кугу ¢ярня, кокымшо – изи ¢ярня. Пайрем деч ончыч марий калык мончаш пурен, ару вургемым чиен, ¢стел тич пайрем чесым поген. ™ярня пайрем – пытартыш ¢ян, чесан пайрем. Арня мучко - ¢стел тич кочкыш.
™ярня пайремым веселан палемдымаш шочмын эрдене курыкышто издер, кугу издер, пу тер дене мунчалтымаш гыч т¢‰алын. Курык гыч мунчалтен волымо годым мурым муреныт: «™ярня йор-йор, ой, йор-йор». ™ярнялан л¢мынак йолкурыкым (¢ярня кашта) ыштен ямдыленыт. Тудыжо курык тайылышке йыгыр варам оптен ышталтын. Тыгай курыкышто мужырын, кидым ваш кучен шогалын, мунчалтен воленыт. Курыкышто изижге-кугужге мунчалтеныт, у пашалан вийым погеныт.
™ярнялан м¢ндыр вел гыч толшо уна-влак кум кече уна лийыныт, вара тауштен, вес пайремлан шкешт деке ¢жын, чеверласеныт. Суртоза-влак уна-влаклан шке сийыштым пыштен колтеныт. Тыге родо-тукым кыл пе‰гыдемын, к¢рылтын огыл, ваш-ваш пагален, полшен иленыт, пайремлан пырля лийыныт.
А. Найдите перевод слов и словосочетаний в марийско-русском словаре онлайн: http://dict.komikyv.ru/index.php/index/8.xhtml
Ойыртемалташ – отличаться
Тер -
Йолкурык -
Курык тайыл -
Йыгыр вара -
Мужырын -
Вийым погаш -
Суртоза -
Олым пидыш -
Уржа кылта -
Б. Ответьте на вопросы:
1. Телым марий-влак могай пайремым пайремленыт?
2. ™ярня пайрем могай тылзыште эртаралтеш?
3. Йолкурыкым кузе ыштеныт?
4.™ярнялан курык гыч мунчалтымаш мом ончыктен?
5. М¢ндыр уна-влак ¢ярня годым мыняр жап шогеныт?
6. ™ярня дене кузе чеверласеныт?
В.Скажите, какие национальные блюда перечислены. Какие ещё вы знаете?
Перемеч - ____________, когыльо - _____________, команмелна - ___________, мелна - ____________, подкогыльо - ___________, туара - ___________, ¢яча - __________, салмамуно-__________ .
Г. Рассмотрите фотографии по ссылке http://www.mari-centr.ru/the-news/1-latest-news/955-2016-03-09-11-06-46.html и назовите элементы национального праздничного костюма.
Марина ™ярня пайремлан ямдылалтеш. ™мбакыже ош марий __________ чия. Тувыр ¢мбалне - т¢рлыман _________. Вуйышкыжо ___________ пидеш. Йолышкыжо ний гыч ыштыме __________ чия. ™дыр йолван чевер _________ ¢шталеш.